Astenospermi, ejakülatta toplam motilitenin %42’nin altında veya progressif motilitenin %30’un altında olması durumudur.
Astenospermi, erkek kısırlığının en yaygın nedenlerinden biridir ve sperm hücrelerinin ileri yönde hareket kabiliyetinin azalmasıyla ortaya çıkar. Sağlıklı bir sperm, yumurtaya ulaşarak döllenmeyi gerçekleştirebilmek için hızlı ve güçlü hareket etmelidir. Ancak astenospermi varlığında bu süreç zorlaşır.
Erken teşhis, doğru tedavi ve gerekirse tüp bebek yöntemleriyle astenospermiye bağlı kısırlığın üstesinden gelmek mümkündür.
Astenospermi Nedir?
Astenospermi (astenozoospermi olarak da bilinir), sperm hareketliliğinin Dünya Sağlık Örgütü (WHO) kriterlerine göre düşük olduğu durumdur. Normalde, spermlerin en az %40’ının hareketli olması gerekir.
Sperm hareketliliği üç grupta değerlendirilir:
- İleri hızlı hareket edenler (yumurtaya ulaşabilenler)
- Yerinde hareket edenler (yeterince ilerleyemeyenler)
- Hareketsiz spermler
Astenospermi tek başına görülebileceği gibi, oligospermi (sperm sayısında azalma) ve teratospermi (sperm şekil bozukluğu) ile birlikte de görülebilir.
Daha detaylı bilgi için: Semen Analizi Nedir?
Astenospermi Sebepleri
Astenospermiye yol açan etkenler şunlardır:
- Enfeksiyonlar – Prostat, epididim veya testis iltihapları sperm hareketini bozar.
- Varikosel – Testis toplardamarlarının genişlemesi sperm kalitesini düşürür.
- Hormonal sorunlar – Testosteron, FSH ve LH hormonlarında bozukluklar hareketliliği azaltır.
- Genetik faktörler – Sperm kuyruğunu etkileyen gen mutasyonları astenospermiye yol açabilir.
- Yaşam tarzı – Sigara, alkol, düzensiz beslenme, stres ve obezite olumsuz etki yapar.
- Çevresel etkenler – Aşırı sıcak, radyasyon ve kimyasal maruziyet sperm sağlığını olumsuz etkiler.
İlgili içerik: Varikosel Tedavisi
Astenospermi Teşhisi
Tanı için semen analizi yapılır. Bu testte:
- Sperm sayısı
- Hareketlilik yüzdesi
- Hız ve yön
- Morfoloji (şekil yapısı)
değerlendirilir.
Kesin teşhis için 2–3 hafta arayla iki test yapılması önerilir. Gerekirse hormon testleri, ultrason ve genetik incelemelerde eklenir.
Astenospermi Tedavisi
Tedavi, altta yatan nedene göre planlanır:
- Enfeksiyon tedavisi – Antibiyotikler.
- Varikosel cerrahisi – Mikroskopik onarım.
- Hormonal tedavi – İlaç veya hormon replasmanı.
- Yaşam tarzı düzenlemeleri – Sağlıklı beslenme, düzenli uyku, stres yönetimi, sigara ve alkolün bırakılması.
- Antioksandan takviyeler – C vitamini, E vitamini, koenzim Q10, çinko gibi destekler.
İleri vakalarda mikroenjeksiyon (ICSI) yöntemiyle tüp bebek tedavisi uygulanır. Bu yöntem, hareketliliği zayıf spermlerle bile gebelik şansını artırır.
Daha fazla bilgi: Tüp Bebek Süreci
Astenospermi Kalıcı Bir Durum Mudur?
Astenospermi her zaman kalıcı değildir.
Enfeksiyon, varikosel, hormonal bozukluk gibi nedenler tedavi edildikten sonra sperm hareketliliği artabilir.
Genetik nedenlerde durum kalıcı olabilir, bu durumda tüp bebek yöntemleri en etkili seçenektir.
Egzersiz Sperm Hareketliliğini Etkileyebilir mi?
Orta düzey egzersiz, hormon dengesi ve kan dolaşımını iyileştirerek sperm hareketliliğine fayda sağlar.
Ancak profesyonel sporcular veya aşırı antrenman yapan kişilerde, vücut ısısının yükselmesi ve testosteron dalgalanmaları nedeniyle sperm kalitesi düşebilir.
Astenospermi Genetik Olarak Kalıtsal Olabilir mi?
Nadir görülen bazı genetik mutasyonlar, sperm kuyruk yapısında bozukluğa yol açabilir ve bu durum nesilden nesile geçebilir. Genetik kaynaklı vakalarda genetik danışmanlık ve yardımcı üreme teknikleri önerilir.
Sonuç
Astenospermi, erkeklerde kısırlığın önemli bir sebebidir ancak çoğu zaman tedavi edilebilir. Erken teşhis, doğru tedavi ve gerekirse tüp bebek yöntemleriyle çiftlerin çocuk sahibi olma şansı yüksektir.
