Yumurtalıkların aşırı uyarılması sendromu, özellikle karın ve göğüs boşluğunda sıvı toplanması ile karakterize olup, gürültülü bir klinik seyri vardır. Bu nedenle bu tablonun oluşmaması için gerekli önlemlerin alınması çok çok önemlidir.
OHSS NEDİR?
OHSS, Ovarian (Yumurtalık) Hiperstimülasyon Sendromu'nun kısaltmasıdır. Bu durum, özellikle tüp bebek tedavisi (IVF) veya yumurtalık uyarımı yapılan bazı kadınlarda görülebilen önemli bir durumdur.
Tüp bebek tedavisi sırasında, yumurtaların sayısını artırmak ve gebelik şansını yükseltmek için yumurtalıklar ilaçlarla uyarılır. Ancak bazı durumlarda, yumurta çatlatma iğnesi aşırı bir yanıtla sonuçlanarak yumurtalıkların büyümesine ve karın içine ve bazen göğüs içine sıvı birikmesine neden olabilir.
Eğer siz veya tanıdığınız biri tüp bebek tedavisi görüyorsa ve OHSS belirtileri yaşıyorsa, acil olarak tıbbi yardım alınması önemlidir.
OHSS NEDEN OLUR?
Tüp bebekte yumurtalık uyarımı ile yumurta keseleri (folliküller) büyütülmektedir. Her bir büyüyen follikülden çatlatıcı iğne uygulanması sonrasında VEGF isimli bir madde salgılanmaktadır.
VEGF, damar geçirgenliğini arttırıcı rol oynamakta ve sıvının damar içinden vücut boşluklarına yani göğüs boşluğu ve karın boşluğuna geçmesine neden olmaktadır. Elbette bu sıvı toplanması her hastada oluşmamaktadır.
Gelişen folikül sayısı arttıkça bu risk daha belirgin hale gelmektedir. Bu tabloya aşırı uyarım sendromu (OHSS - Ovarian Hiperstimulasyon Sendromu) denilmektedir.
OHSS Olunca Ne Olur?
OHSS'nin belirtileri ve etkileri şiddetine bağlı olarak değişebilir. OHSS belirtileri hafif, orta veya şiddetli olarak sınıflandırılabilir ve tedavi yaklaşımı belirtilerin şiddetine göre değişebilir.
OHSS BELİRTİLERİ
Hafif OHSS de Görülen Bulgular
- Karın Şişkinliği ve Rahatsızlık
- Şişmiş ve Hassas Yumurtalıklar
- Bulantı ve Kusma
- İshal
Orta OHSS'de Görülen Bulgular
Hafif OHSS’de görülen bulgulara ek olarak ultrason görüntülemesinde karın içerisinde sıvı görülmesi.
Şiddetli OHSS'de Görülen Bulgular
- Nefes Darlığı ve Göğüs Ağrısı
- İdrar Çıkışında Azalma
- Hızlı Kilo Artışı
- Karaciğer ve böbrek fonksiyonlarında azalma
- Pıhtı oluşumu
OVARYAN HİPERSTİMÜLASYON SENDROMU'NUN (OHHS) TEDAVİ YOLLARI
Hafif OHSS
Hafif vakalarda, genellikle belirtiler özel tedavi olmaksızın kendiliğinden düzelir. Rahatsızlık ve bulantı gibi semptomların yönetimi ve hastanın yakın takibi yeterli olabilir.Orta OHSS
Orta şiddetteki vakalarda da yakın takip ve hastanın yeterli sıvı alması önemlidir. Hasta günlük olarak değerlendirilmelidir.
Şiddetli OHSSŞiddetli OHSS bir tıbbi acil durumdur ve derhal tıbbi müdahale gerektirir. Hastaneye yatış gerektiren önemli bir durumdur. Ayrıca şiddetli vakalarda karın veya göğüs boşluğundaki aşırı sıvının boşaltılması ve pıhtı önleyici ilaçlar gerekebilir.
OHSS İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ
- Önceki OHSS/Çok Yüksek Yanıt Öyküsü
- Yüksek AMH (Anti-Müllerian Hormon) Düzeyleri
- Polikistik Over Sendromu (PCOS)
- Yüksek Doz Hormon İlaçları
YUMURTALIKLARIN AŞIRI UYARILMA SENDROMUMUN OLMAMASI İÇİN ALINACAK ÖNLEMLER
Aşırı uyarım sendromuna en eğilimli olan hastalar, yumurta sayılarının fazla olması nedeniyle polikistik over sendromlu (PCOS) hastalardır. Ancak, bazen PCOS temelinde olmasa da iyi yumurtalık yanıtı sonrasında da OHSS gelişme riski söz konusu olabilir.
Günümüzde yumurtalık uyarımı sırasında aldığımız bazı önlemlerle OHSS gelişme riski artık neredeyse sıfırlanmaktadır. Bu kapsamda aldığımız önlemler;
- Yumurtalık rezervi iyi olarak değerlendirilen hastalarda kısa (antagonist) protokol kullanımı,
- Kilo, yaş ve yumurtalık rezervine göre uygun dozlarda yumurtalık uyarıcı dozun belirlenmesi,
- Yanıtın fazla olduğu değerlendirilirse (çatlatıcı iğne günü 18’den fazla sayıda 11 mm’den büyük follikül gelişmesi durumunda) uygun çatlatıcı iğne (GnRH agonist) seçimi
- On beşden fazla yumurta toplandığında hiç taze transfer yapmayıp tüm embriyoların dondurulmasıdır.
Literatürü yakinen takip eden Anatolia Tüp Bebek Merkezi’nde aşırı uyarım sendromu riski, alınan bu tedbirlerle, hiç kalmamıştır. Çok başarılı bir embriyo dondurma programımız olduğu için, bu yaklaşımla, çok yüksek canlı doğum oranlarını da sunabilmenin haklı gururunu yaşamaktayız.
OHSS Ne Kadar Sürer?
OHSS'nin süresi kişiden kişiye değişir ve genellikle birkaç gün ila iki hafta arasında sürer. Şiddetli vakalarda, belirtiler daha uzun süre görülmektedir.
